'Het platteland is meer dan een groot recreatiedomein'

‘Met de industriële revolutie verdwenen de vele handen die het werk licht maakten’

‘In mijn tijd was alles beter’, zei mijn grootmoeder zaliger toen ik als kind bij haar langsging en ze haar verhaal deed over de onbezorgde tijd waarin ze als boerendochter opgroeide rond de eeuwwisseling van de 19^de naar de 20^ste eeuw.

Een tijd waarin het platteland nog platteland was en waarin de herenboeren genre boer Coene van de Donkerhoeve uit Wij, heren van Zichem heersten over veld, hofplaats, meid en boerenknecht. Voor iedere taak waren er handen te over, de boer overschouwde en stuurde zijn “troepen” en zag dat het goed was.

Technologie neemt over

Met de industriële revolutie verdwenen de vele handen die het werk licht maakten naar de fabrieken en kwamen tractoren en dorsmachines in de plaats.

In de jaren ‘50 volgden uitbreidingen van elektriciteitsleidingen, waternetten en telefonievoorzieningen over gans Vlaanderen, van Adinkerke tot Riemst. Koeien werden gemolken met een vacuümzuigende installatie, melk kon plots drie dagen gekoeld worden op het bedrijf zonder kwaliteitsverlies. Varkens en kippen liepen niet meer buiten en konden zonder probleem binnen gehouden worden om te kunnen voldoen aan de steeds toenemende consumentenvraag naar vlees en eieren. Groenten konden na verloop van tijd het jaar rond gekweekt worden: kunstlicht in de serres tijdens de winter werd mogelijk en verwarming werd mogelijk op grote schaal en werd steeds duurzamer toegepast. Stedelingen vroegen meer en meer sla en tomaten in wintertijden…

De vraag naar nieuwe nutsvoorzieningen op het platteland werd steeds groter, ook door de toenemende graad van inwijking van stadsbewoners op het platteland.

Maar terzelfdertijd werd steeds meer energie geproduceerd in centrale units, kerncentrales waren hot over heel de wereld en België kon niet achterblijven. Tsjernobyl in 1986 en Fukushima in 2011 duidden op een mogelijk probleem in de toekomst. Onze regering besliste in 2003 reeds over te gaan tot een kernuitstap, maar vergat blijkbaar echt werk te maken van alternatieven.

Om in de sfeer van de Russische boycot op landbouwproducten te blijven: het platteland dreigt nu met de gebakken peren te zitten.

O ironie. Het platteland dat zoveel troeven in handen heeft om mee te zorgen voor de energievoorziening van de toekomst wordt eerst afgekoppeld als er een stroomtekort ontstaat deze winter.

‘Hier op het platteland wordt elke dag gewerkt, voedsel geproduceerd, geleefd en ja, ook gestemd’

Energie uit ons platteland

Het Algemeen Boerensyndicaat pleit er sinds jaar en dag voor om alternatieve energieproductie op het platteland mogelijk te maken. Wind, zon en biomassa zijn er ten overvloede voorradig.

Windmolens botsen echter op het NIMBY-syndroom, een achterhaalde regelgeving en gebrek aan doortastendheid om daarin  bij te sturen.

Zonnepanelen-eigenaars moeten vandaag overtollige elektriciteit tegen betaling of – in het beste geval – gratis afgeven aan de almachtige elektriciteitsproducent.

Reststromen van voedselproductie hebben energetische waarden die vandaag niet benut worden omdat investeringen in dergelijk investeringsklimaat niet aan de orde zijn.

Om nog niet te spreken over de gemeentelijke financiële belangen in intercommunales die primeren boven het algemeen belang voor de eigen inwoners.

Tijd voor verandering

Hoog tijd dus om bij te sturen en te beseffen dat het platteland meer is dan één groot recreatiedomein waar het goed vertoeven is na de drukke werkweek in Brussel. Hier op het platteland wordt elke dag gewerkt, voedsel geproduceerd, geleefd en ja, ook gestemd. Al gebeurt dat laatste pas om de vijf jaar. We kunnen echter geen vijf jaar wachten op antwoorden en bijsturingen dringen zich nú op.

Bij wijze van spreken moest staatssecretaris Fonck gisteren haar actieplan al klaarhebben. Dat ligt er nog steeds niet, alleen weten we dat er een afschakelplan bestaat uit 2012. Een afschakelplan! Geen actieplan dus…

Morgen moet Elia, onze hoogspanningsnetbeheerder, naar buiten komen met een realistisch actieplan op korte termijn. Eind juli bekwam Elia de vergunning om het Belgian Offshore Grid te bouwen. Cruciaal om windenergie vanop zee op het net te brengen is het Stevin-project dat ook op “lastige” omwoners stuit. Technisch kan dat probleem perfect ontzenuwd worden door volledig ondergronds te gaan met de hoogspanningsleiding van het strand in Zeebrugge tot de verdeelpost in Zomergem. De kostprijs ligt naar verluid te hoog, maar een omelet bakken lukt ook niet zonder eieren te breken. Investeren in de toekomst en vooruitgaan heet zoiets.

In Schaarbeek kan Elia aan de knoppen draaien en bypasses leggen met ons omringende netwerken in Nederland en Frankrijk.

Duitsland vatte na Fukushima onmiddellijk de koe bij de horens en gaat voluit voor een smart grid over het ganse land in vervolg op reeds eerder gezette stappen richting wind-, zonne- en biomassaenergie. Misschien heeft der nachbar ons nog iets te leren?

Het platteland kan er alleen maar goed bij varen.