‘Humanitaire journalistiek zit in een crisis’

Humanitaire journalistiek bevindt zich in een crisis, constateert Martin Scott, hoofddocent Media en Internationale Ontwikkeling aan de University of East Anglia. Dergelijke journalistiek is volgens hem wel nodig om voldoende fondsen te kunnen werven voor hulpverlening.

Uit een recente opiniepeiling van de Thomson Reuters Foundation bleek dat de meest genegeerde crisis van 2018 in de media het conflict in de Democratische Republiek Congo (DRC) was.

‘De wreedheid van het conflict in DRC is schokkend, en het nationale en internationale gebrek aan aandacht schandelijk’

Jan Egeland, hoofd van de Noorse Vluchtelingenraad, zei daarover dat de “wreedheid van het conflict schokkend is, en het nationale en internationale gebrek aan aandacht schandelijk. Ik heb zelden zo’n kloof gezien tussen noden en hulpverlening.”

Tot andere ‘vergeten’ crises behoren volgens de opiniepeilers de Centraal-Afrikaanse Republiek, de regio rond het Tsjaadmeer, Jemen, Afghanistan, Zuid-Soedan, Burundi, Nigeria, en voor het eerst, Venezuela.

Onderfinanciering

Aandacht voor dergelijke ‘hiaten’ in de berichtgeving is belangrijk omdat internationale verslaggeving een belangrijke rol speelt in het creëren van bewustwording en aandacht voor humanitaire crises, en het mobiliseren van fondsen.

Aan de oproep van de Verenigde Naties vorig jaar om geld beschikbaar te stellen voor de Democratische Republiek Congo, werd maar voor 50 procent tegemoet gekomen. Dergelijke onderfinanciering heeft, zij het indirect, te maken met een gebrek aan publieke bewustwording. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld, bleek uit een recent onderzoek door Human Appeal dat twee derde van de volwassenen niets wist van het recente geweld in DRC.

Het is niet eenvoudigweg genoeg dat nieuwsorganisaties meer doen. We moeten de belangrijkste oorzaken van dit acute gebrek aan berichtgeving over humanitaire zaken begrijpen, om er iets aan te kunnen doen.

Dat is waar het academische onderzoeksproject over Humanitaire Journalistiek zich op richt, en het was de belangrijkste focus van het rapport The State of Humanitarian Journalism dat eind vorig jaar verscheen.

Een journalistieke crisis

Het onderzoek maakt duidelijk dat de humanitaire journalistiek zelf zich in een crisis bevindt. Ons onderzoek onder meer dan 1500 mensen uit de hulpsector, bracht wijdverbreide ontevredenheid aan het licht over de kwantiteit en kwaliteit van de berichtgeving in de mainstream media over humanitaire kwesties.

‘Er is onvoldoende aandacht voor humanitaire zaken. Ook de berichtgeving is selectief, sporadisch, simplistisch en onvolledig’

Drieënzeventig procent van de respondenten was het erover eens dat er niet voldoende aandacht is voor humanitaire zaken. Ook zou de berichtgeving selectief, sporadisch, simplistisch en onvolledig zijn.

We hebben ook de berichtgeving geanalyseerd in meer dan 20.000 nieuwsmedia om erachter te komen hoe vaak ze berichten over humanitaire onderwerpen. Slechts twaalf daarvan hadden aandacht besteed aan de vier humanitaire gebeurtenissen die we analyseerden. Het ging hier om de voortdurende crisis in Zuid-Soedan, de aardbeving in Atjeh in 2016, de Wereld Humanitaire Top in 2016 en de VN-oproep in 2017 voor humanitaire financiering.

Tot de nieuwsorganisaties die aan al deze vier gebeurtenissen aandacht besteedden, behoorden Al Jazeera English, The Guardian, IRIN News, de Thomson Reuters Foundation en Voice of America.

Lees ook

Laila Ben Allal: ‘Veel verhalen over het Midden-Oosten, maar te weinig journalistiek’

Te duur

Uit onze analyse van hun verslaggeving bleek dat ze het beter deden dan de meeste andere media als het ging om berichtgeving over humanitaire crises. Deze nieuwsorganisaties boden doorgaans langdurige en gedetailleerde berichtgeving en produceerden geregeld features, analyses en een enkele keer zelfs campagnerapportages.

Journalisten worden vaak beschuldigd van het vertellen van dezelfde verhalen over rampen, maar bij deze media constateerden we aanzienlijke diversiteit in de verslaggeving over de crises. Zo richtte Thomson Reuters zich op verhalen over dramatische en actuele gebeurtenissen, terwijl de specialist op het gebied van humanitair nieuws, IRIN, met thematische stukken en analyses kwam, gericht op een breed publiek.

Dat zo weinig nieuwsorganisaties, en vooral commerciële media, regelmatig berichten over humanitaire onderwerpen, komt hoofdzakelijk doordat die berichtgeving veel geld kost. Het is erg duur om verslaggevers naar het buitenland te sturen en tijdrovend onderzoek te laten doen dat nodig is om de complexiteit van de situatie uit te leggen. We zagen dan ook dat bijna alle internationale nieuwsmedia bij de berichtgeving over humanitaire kwesties leunen op overheidssteun of particuliere stichtingen. Bij beide soorten financiering kun je vragen stellen.

Financiering door een stichting is vaak incidenteel en leidt niet tot een structureel budget. Verder is er eenvoudigweg niet voldoende donorgeld. Slechts enkele organisaties zijn actief op dit gebied, vaak omdat hun doelen niet overeenkomen met die van journalisten of omdat het moeilijk is de impact van hun investeringen te meten.

Om die reden is het voor specialistische non-profitnieuwsorganisaties die berichten over humanitaire kwesties, vaak moeilijk om te overleven. Humanosphere bijvoorbeeld, een van de twaalf nieuwsmedia die goed scoorden in ons onderzoek, moest in 2017 de deuren sluiten wegens gebrek aan financiering.

Andere nieuwsorganisaties op dit gebied die afhankelijk zijn van stichtingen, zijn inmiddels gestopt of moesten aanzienlijk terugschalen in de afgelopen maanden. Het gaat dan onder meer om News Deeply en het International Reporting Project.

Overheidssteun

Steun van westerse regeringen wordt ook ingezet om de hoge kosten van berichtgeving over humanitaire kwesties te financieren, bijvoorbeeld door de BBC World Service en Voice of America (VoA).

‘Er zijn belangrijke vragen te stellen bij de manier waarop humanitair nieuws beïnvloed wordt als overheden journalistiek steunen om ‘zachte macht’ uit te oefenen’

Humanitaire onderwerpen kwamen terug in bijna een op de vijf (19 procent) van de nieuwsbulletins van de BBC World Service. Er zijn echter belangrijke vragen te stellen bij de manier waarop humanitair nieuws beïnvloed kan worden als overheden journalistiek steunen als onderdeel van hun beleidsdoelen en om ‘zachte macht’ uit te oefenen.

We konden geen bewijs vinden van directe bemoeienis van ambtenaren met de berichtgeving van de World Service of VoA. Wel kun je bij beide organisaties het probleem constateren dat de mogelijkheden van journalisten om over humanitaire kwesties te berichten, in het bijzonder de geografische regio’s, beïnvloed worden in relatie tot de strategische prioriteiten en de financieringsprioriteiten van overheden.

Bij internationale nieuwsmedia die niet vanuit het Westen werken en gefinancierd worden door overheidsgeld, is dat probleem nog nijpender. Journalisten van Al Jazeera English bijvoorbeeld, hadden te maken met aanzienlijke ethische dilemma’s over hoe ze verslag moesten doen van gebeurtenissen waarbij Qatar militair betrokken was, of waarbij diplomatieke belangen van Qatar speelden. Dat had onder meer betrekking op Jemen, Syrië, Soedan en Zuid-Soedan.

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen. 

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Betalen voor humanitair nieuws

Gezien de inherente kosten en uitdagingen die er liggen als het gaat om de financiering van humanitair nieuws, zijn er geen eenvoudige antwoorden te geven op de vraag hoe de berichtgeving te verbeteren is.

Toch is er wel enige reden tot optimisme. In de Aid Attitudes Tracker, een grootschalig onderzoek naar lezers in Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten, beweerden meer mensen dat ze nieuws over “humanitaire rampen” intensief of redelijk intensief volgden (59 procent) in vergelijking met ander internationaal nieuws (Clarke et al, 2018).

Misschien zijn lezers meer geïnteresseerd in humanitair nieuws dan veel journalisten denken. Sommige mensen zijn zelfs bereid ervoor te betalen. Uit een onderzoek voor IRIN bleek recentelijk dat 57 procent van de lezers enige vorm van betaald abonnement zou overwegen.

Lezers aanmoedigen journalistiek die ze vertrouwen en waarderen direct te financieren, is uiteindelijk misschien de enige oplossing voor de crisis waar humanitaire berichtgeving mee kampt.

Martin Scott is hoofddocent Media en Internationale Ontwikkeling aan de University of East Anglia.