Toekomst voor een verbrokkeld continent

Het begon met de faliekant afgelopen afscheidingspoging van de Congolese provincie Katanga. Enkele jaren later was er dan weer het drama van de doodgeboren staat Biafra, die eindigde in een humanitaire catastrofe. Afscheidingspogingen in Soedan werden door de regering bestreden met decennialang geweld en onderdrukking.
Enkele maanden geleden tenslotte werd zelfs de “Africa Cup”, fier symbool van al even fiere Afrikaanse voetballiefhebbers, ontsierd door de aanslag van een plaatselijke afscheidingsbeweging op de nationale ploeg van Togo.
Voor het Westen was de conclusie al snel en eenvoudig gemaakt: regionalisme in Afrika leidt alleen maar tot geweld. Die doos van Pandora mag dus in geen geval opnieuw worden geopend. Dat is slecht nieuws voor de tientallen democratische en vreedzame bewegingen uit het zwarte continent die hun ideaal van zelfstandigheid proberen te verwezenlijken.
Recentelijk ontving ik in het Vlaams Parlement een nationale delegatie van de staat Somaliland. Op het federale niveau had N-VA-senator Louis Ide eveneens een gesprek met de vertegenwoordigers.
U zult Somaliland niet op de landkaart vinden, maar het bestaat. Het wereldwijd wel bekende Somalië heeft sinds de burgeroorlog van 1991 als functionerende staat simpelweg opgehouden te bestaan. Te midden van die chaos besloot de noordelijke provincie Somaliland zich af te scheiden.

Krijgsheren, piraten en moslimfundamentalisten

Een door de overgrote meerderheid van de bevolking gesteunde regering maakte kordaat komaf met de krijgsheren, piraten en moslimfundamentalisten die de rest van Somalië nog altijd teisteren. Somaliland wist zich –naar Afrikaanse normen- tot een stabiele en functionerende staat op te werken, waar in mei van dit jaar door de EU gefaciliteerde verkiezingen in een meerpartijensysteem worden georganiseerd.
Voor dit vrij unieke staaltje zelfredzaamheid worden de Somalilanders tot op heden op zijn zachtst gezegd niet beloond. Hun regering wordt door niemand erkend, hun munt wordt internationaal niet aanvaard, hun nationale trots wordt als misplaatst aanzien en hun export lijdt onder dit isolement. De wereld erkent liever de “gefaalde staat” Somalië dan dat ze een nieuw Afrikaans land, hoe succesvol ook, het bestaansrecht gunt. Wellicht wil men geen slapende honden wakker te maken…

Herindeling

Nochtans vinden wij die koudwatervrees voor nieuwe Afrikaanse staten volkomen onterecht. In hun werk “The new regionalism in Africa” uit 2003 bepleiten de professoren Grant en Söderbaum een radicale herindeling van een aantal Afrikaanse staten. De Afrikaanse grenzen zijn immers niet getrokken door de Afrikanen zelf, dat weten we zelfs uit onze lagere school-tijden, maar door de koloniale mogendheden uit Europa. Volkeren werden uiteengerukt, terwijl eeuwenoude rivalen, ja zelfs vijanden, samen werden gevoegd.
Het resultaat is een waslijst Afrikaanse staten waar volkeren tegen wil en dank samenleven, waar de minste vonk het vuur kan doen oplaaien. In een dergelijke situatie is eerlijk regeringsbeleid een utopie. Doorgaans misbruikt het regerende volk het centrale gezag vooral om zichzelf te verrijken en de nomenclatura te bevoordelen. Volkeren die geen nationale verwantschap voelen zijn immers ook niet geneigd tot nationale solidariteit. De gouden badkuip van Mobutu in zijn stamdorp Gbadolite illustreert perfect wat Grant en Söderbaum bedoelen met de “tribalisering” van de politiek in staten zonder nationale identiteit, zoals Congo en Soedan.
De koloniale staatsgrenzen zijn zowat de meest onzalige erfenis die Europa aan Afrika heeft nagelaten. Zij vormen een permanente rem op haar ontwikkeling, omdat ze de Afrikaanse regeerders ontslaan van democratische verantwoording tegenover het grootste deel van hun bevolking. Een Afrikaans autonomieproject op civiele en democratische basis zoals in Somaliland verdient voor ons dan ook alle kansen. Een internationale erkenning van Somaliland zou daarvoor al een uitstekend begin zijn. De Somalilanders kloppen op de internationale poort. Laat ons de Vlaamse deur alvast openzetten. 
Marc Hendrickx
Vlaams parlementslid N-VA
Lid van de commissie Buitenlands Beleid
Lid van AWEPA (Association of European Parliamentarians with Africa)