Gringolandia of 'de wereld is te koop'

Als Europeaans meisje kan je onopvallend  in Cuenca ronddwalen.  De inwoners zijn duidelijk gewend aan buitenlanders in het straatbeeld, die van heinde en ver worden aangetrokken door de stad in de bergen met z’n koloniale architectuur. Meer zelfs, ze overspoelen de stad, in die mate dat de huurprijzen de hoogte in schieten en de Cuencanen zich zelf amper een logement in de stad  kunnen veroorloven.

Een Ecuadoraanse collega vertelde me hoe moeilijk het is om een appartement te kopen. In enkele jaren tijd zijn de prijzen meer dan verdrievoudigd. Niettegenstaande zijn degelijk inkomen wilt de bank niet meer dan 100.000 dollar lenen, en voor dat bedrag kan hij nog niet de helft van een huisje kopen. “Het maakt mij hopeloos” zegt hij.  Het gemiddeld inkomen in Ecuador is 350 dollar, dan versta je gauw dat de modale inwoner zich geen huis van over de 50.000 dollar kan permitteren.

Aanvankelijk werden buitenlanders enthousiast onthaald toen  zij de stad begonnen op te kopen.   Het betekende immers dat oude koloniale huizen gerestaureerd werden en een instroom van geld de stad nieuw leven inblies. Maar met de stijgende huurprijzen, onbetaalbaar voor de gewone burger, en de volledige toe-eigening van bepaalde wijken door de gringo’s*, is dat enthousiasme geweken.

‘Vandaag alleen buitenlanders.’ 

Des te meer dat bepaalde plaatsen bijna exclusief door westerlingen worden bezocht. Zo zijn er restaurants met minimum prijs 20 dollar voor een gerecht. Normaal  schommelt een volledig middagmaal elders rond de 3 dollar. Restaurantuitbaters maken hier misbruik van, en het gaat van kwaad naar erger. Bij een restaurant ging het zelfs zo ver dat er een bord werd uitgehangen “Vandaag alleen buitenlanders”.  Al gauw werd er een aanklacht ingediend; dit kon niet door de beugel. Ik schudde mijn hoofd bij het horen van die verhalen, hoe kan dat nou?

De volgende dag bezocht ik de kerk Todos los Santos, vanop de kerktoren kan je de stad bewonderen en zo snap je meteen waaraan ze haar aantrekkingskracht dankt. Ik bezocht de tuin van het aanliggende klooster, toevallig met een koppel gepensioneerde gringo’s, ze trokken grote ogen toen de gids ons doorheen de tuin leidde en uitlegde hoe de tuin beheerd wordt.  “Is the garden for sale?” vroeg de vrouw. Ik fronste m’n wenkbrauwen, rekening houdend met het feit dat deze historische tuin tot het UNESCO werelderfgoed behoort.

Ons bezoek ging verder langs het klooster  en ook hier wilde dezelfde dame weten of er daar ook appartementen waren. Moest ik dit vertalen? De gids ging verder met de uitleg; het plafond bestond gedeeltelijk uit dierenexcrementen die als een soort cement fungeerden. Hoe vernuftig toch, dacht ik. Het koppel keek gedegouteerd toen ik na enige aarzeling de uitleg van de gids vertaalde, ze mompelden iets als: “bah”, waarna ze alle interesse voor het plafond verloren. 

We stapten een zaal binnen die vroeger als caviakwekerij gediend had. Cavia wordt hier als gerecht sterk op prijs gesteld. Ook in deze zaal konden ze het niet nalaten hun te laten ontvallen dat enkel primitieven cavia eten.  “Gelukkig spreken ze geen Spaans!”, dacht ik, en ik bespaarde de gids een vertaling. 

Precies of de hele wereld te koop is! 

Wat verder in een galerij hingen er kaders, ook hiervan wilden ze de prijs kennen. Precies of heel de wereld te koop is! Ik voelde me beschaamd. Gelukkig was het bezoek ten einde en het was met een zucht van opluchting dat ik hen verder zag wandelen. Ik bleef wat treuzelen om met de gids te spreken en ook zij bevestigde het enorme huisvestingsprobleem.

Verder op m’n weg was er een markt met artisanale producten. De ideale plaats leek me om de lokale lekkernijen te ontdekken. Al snel bleek echter dat de markt voornamelijk gericht was op de kapitaalkrachtige migranten en de Cuencaanse elite.  Een potje confituur kostte er bijvoorbeeld 7 dollar. Dit zijn westerse prijzen, ver boven het budget van de gewone Ecuadoriaan. Een zelfgemaakte pot confituur kost normaal 3 dollar.

Verbouwereerd en zelfs bedroefd kwam ik tot de conclusie dat er in Cuenca geleidelijk aan twee werelden zijn ontstaan, die steeds verder en verder uit elkaar drijven, namelijk  die van de gewone stervelingen en die van de rijke bezitter (of is het bezetter?).  Met een gringoloon behoor je algauw tot die laatste categorie. Het probleem is dat die ervoor zorgt dat de prijzen stijgen, zodanig dat gewone stervelingen hier op een moment geen plaats meer zullen hebben.

Terug in het hotel valt mijn oog toevallig op een magazine dat mijn aandacht trekt “Cuenca Expats”. Interessant studieobject! De eerste pagina is een reclame voor een immobiliënkantoor. “It´s a buyer´s market”, luidt het. In heel het magazine valt geen woord Spaans te bespeuren. Het enige spoor van lokale cultuur zijn een paar foto’s met graffiti ’s die de stad sieren. Twee werelden…

Uit nieuwsgierigheid typ ik in google “Cuenca extranjeros” en ik heb nog geen twee letters van het tweede woord ingetypt of er poppen al suggesties op. Uiteindelijk duiken er 1300 resultaten op die m’n indruk bevestigen…

Om dit geheel wat te nuanceren, moet er gezegd worden dat er ook leuke initiatieven van immigranten bestaan. Zo kwam ik Jan de Belg tegen in het park Pumapungo die daar wafels verkoopt aan toegankelijke prijzen. Hier zitten alle lagen van de bevolking, Cuencaan en toerist, oud en jong samen te smullen.

*Het woord gringo wordt hier in het algemeen voor niet-Ecuadorianen van Westers type gebruikt.