Guatemala viert de verkiezingsoverwinning van Movimiento Semilla

Een roes van overwinning heerst in Guatemala nadat Bernardo Arévalo tijdens de tweede ronde verkozen is als nieuwe president. De pogingen van het establishment om de verkiezingen te manipuleren zijn op niets uitgedraaid, schrijft Patricia Verbauwhede van Broederlijk Delen in deze wereldblog.

Op 14 januari neemt Arévalo van de centrumlinkse partij Movimiento Semilla zijn mandaat als president op, met Karin Herrera als vice-presidente. Deze uitslag, die twee maanden geleden een onmogelijke zaak leek, werd afgelopen zondagnacht in heel het land uitbundig gevierd.

Eindelijk hoop

Arévalo won met grote voorsprong. Het is ook heel bijzonder dat hij in 17 van de 22 departementen eerste werd. Dit toont hoe groot het draagvlak is van de beweging die belooft een einde te maken aan de kleptocratie en demagogie van de gevestigde macht. 

‘De jongeren kwamen in actie, de ouderen leverden het historisch inzicht. Samen vieren we nu de terugkeer van de hoop.’

Medewerkers van Broederlijk Delen sprokkelden getuigenissen van jongeren en inheemse vrouwen waarin dezelfde boodschap telkens weerklinkt: eindelijk is er hoop voor een ander Guatemala, waar iedereen waardig kan leven.

Susan Orozco is één van de jongeren die hoop en moed put uit de verkiezingsuitslag. Ze was in maart 2023 in België te gast tijdens de campagne van Broederlijk Delen.  ‘Tot voor kort zag ik met lede ogen hoe jongeren zich afkeerden van de politiek, omdat het leek alsof er nooit iets zou veranderen. Het is nog maar de tweede keer dat ik mocht gaan stemmen, maar het is fantastisch om de jongeren op straat te zien komen en zich via sociale media organiseren om het verschil te maken.’

Gezamenlijke inspanning

Haar moeder, Susan, die ook te gast was, benadrukt de rol van iedereen die de verkiezingen heeft geobserveerd, van lokale vrijwilligers tot en met de internationale observatiemissies. ‘Jullie hebben er mee voor gezorgd dat de lange strijd van mijn volk kon leiden naar dit hoopvolle resultaat.’ 

De inspanningen van stedelingen, plattelandsbewoners, inheemsen, vrouwen, studenten, jongeren én ouderen samen zorgden voor een overwinning die jarenlang onmogelijk leek. Een vrouw vat het tijdens een zoomsessie van het feministische collectief Voces de Mujeres mooi samen: ‘De jongeren kwamen in actie, de ouderen leverden het historisch inzicht. Samen vieren we nu de terugkeer van de hoop.’ 

Guatemalteekse lente

Op een wijdverspreide foto zie je een stokoud vrouwtje, dat op straat komt met de foto van de vader van Arévalo. Juan José Arévalo maakte in 1945 deel uit van de Guatemalteekse lente en wou als eerste democratisch verkozen president de armoede bestrijden met een grote landhervorming. Een militaire coup brak die lente abrupt af. Een langdurig en bloedig gewapend conflict, corruptie en ongelijkheid bleven Guatemala teisteren tot na het afsluiten van de Vredesakkoorden in 1996.

‘Ze kunnen alle bloemen afknippen, maar steeds weer keert de lente terug.’

De overwinning van Bernardo Arévalo vandaag maakt deel uit van een strijd van meerdere generaties voor een ander Guatemala. De hoop is ondanks het geweld, de ongelijkheid en de armoede als een klein vlammetje blijven leven. Met de woorden van de Guatemalteekse dichteres Julia Esquivel: ‘Ze kunnen alle bloemen afknippen, maar steeds weer keert de lente terug.’ 

Fragiele overwinning

Iedereen is zich ervan bewust hoe fragiel deze hoop op verandering is. In de aanloop van de tweede ronde van de presidentsverkiezingen, opende het Openbaar Ministerie een juridische aanklacht tegen de partij van Arévalo, die nog steeds geldig is. Het juridische team van Movimiento Semilla staat klaar om weerwerk te bieden tegen de aantijging van zogenaamde fraude bij het oprichten van de partij in 2015.

Bovendien moet Arévalo samenwerken met een parlement waarin zijn partij slechts 23 van de 160 zetels kon bemachtigen. ‘We mogen niet naïef zijn’, zeggen de collega’s van Broederlijk Delen, ‘het pact van de corrupten -de gevestigde orde van politici, oligarchen en bedrijfsleiders in Guatemala zal alles in het werk stellen om hun greep op het land te behouden. Er wachten de president en zijn sociale basis nog moeilijke tijden.’

Maar eerst en vooral heerst nu nog de collectieve roes van positieve emoties. ‘Vandaag is er feest in ons hart. Vandaag is de dag van de actieve hoop. We hebben dit verdiend en we zijn klaar voor wat nog komt’, besluiten de vrouwen van Voces de Mujeres.

Patricia Verbauwhede is beleidsmedewerker bij Broederlijk Delen.