Waarom protesteert jong Venezuela? (Venezuela 10, einde reeks)

Studentenprotesten ontstonden overal ten lande en enkele dagen later werd ook Caracas door de golf van ongenoegen aangestoken, studenten, vakbonden kwamen op straat. De oppositie mengde zich, vooral de groep achter de uiterst rechtse López, nu ook gevolgd door Henrique Capriles, die zich tot enkele dagen geleden distantieerde van de protestbeweging. López werd door de politie gezocht, heeft zichzelf aangegeven en is aangehouden. Er zijn al 10 doden te betreuren.

Vakbondsleiding: “De onrust is niet voorbij”

Wat me treft is dat we de ingrediënten van de huidige onrust op onze weg in Venezuela gezien hebben. Deze week ontmoette ik in Brussel een Venezolaanse vakbondsleider, chávist in hart en nieren, heeft de revolutie steeds ten volle ondersteund en is lid van de communistische internationale vakbeweging. Maar nu is hij overtuigd dat het de verkeerde kant opgaat, de werknemers tellen niet meer mee, de missiones (de sociale projecten) van Chávez bestaan nog altijd, maar verzwakken sterk. Het model is sterk gehavend door slecht bestuur onder meer van de ondernemingen. Wie dit durft te zeggen, wordt hard aangepakt, toenemend hardhandig. De binnenlandse media werden het zwijgen opgelegd, nu ook de buitenlandse. President Maduro bestempelt de mensen die protesteren als fascistische groepjes die een staatsgreep willen.

Tot een staatsgreep zal het wellicht nu niet kunnen komen, de oppositie is te verdeeld en daar kan zelfs de financiële steun die ze krijgt van de VS niets aan veranderen. Het leger staat vooral aan de kant van de president. De situatie is niet vergelijkbaar met 2002. Maar de onrust is zeker niet voorbij, dat verzekerde mij de vakbondsleider. Een aantal organisaties willen doorzetten om verandering te bekomen. Wat loopt er dan mis en waarom? 

Gebrek aan basisproducten, inflatie en onveiligheid

Er zijn drie belangrijke redenen. De eerste is het tekort aan basisproducten: melk, maïsmeel, hygiëneartikelen als toiletpapier, pampers en maandverbanden, rijst, melk, boter, meel, maïsmeel en bakolie. Maduro beschuldigt de privé-sector van het voeren van een economische oorlog door het tekort te creëren. Meerdere bronnen bevestigen ons dat de overheid over te weinig beheerscapaciteit bezit om de genationaliseerde bedrijven te runnen en dat de import peperduur is, gezien het wisselkoersbeleid. Bovendien is er ondanks een aantal inspanningen vanuit de regering nog bijzonder veel corruptie.

Twee: de inflatie. In onze blogreeks spraken we ook meermaals over de torenhoge inflatie. Uit voorzichtigheid namen wij de officiele 38% over. Inmiddels zijn de meeste internationale bronnen het erover eens dat het over 56% gaat. Tegen die prijsstijgingen kunnen de minimumlonen en de armoedeprogramma’s niet op. De middenklasse lijdt, de armen nog meer.

De onveiligheid is een derde reden.  25 000 moorden per jaar met bovenop vele gevallen van afpersing, beroving, ontvoering en mishandeling. Toenemend, zeggen de enen, met 17% verminderd, zegt de overheid.

Alle lagen van de bevolking worden geconfronteerd met deze problemen. De jongeren maken zich daarenboven veel zorgen over hun toekomst. Ze betwijfelen of het huidige beleid hun toekomst kan voorbereiden of verzekeren.

Betrekken van economische en sociale actoren, mogelijk?

Het is echt wat minnetjes de huidige protesten toe te schrijven aan een ingreep van rechts. Natuurlijk onderschatten we de oppositie niet en rechts zal zeker gebruik willen maken van wat nu gebeurt. Maar het ongenoegen zit diep, zowel bij de middenklasse als bij de armen.  Politieke alternatieven liggen niet voor het grijpen. De grote massa heeft ook al meerdere keren aangetoond dat ze het niet moet hebben van rechts maar wil wel verandering. De regering zou zowel met het welwillende deel van de economische krachten als met de sociale krachten van het land moeten werken om de mogelijkheden die alleen al de natuur biedt beter te benutten. Er zijn naar ons aanvoelen enkele mensen binnen de regering die deze kant willen opgaan, wellicht te weinig om de doorslag te geven.

Het ziet er niet naar uit dat de centraal gestuurde regering andere krachten zal toelaten. De missie had haar rug nog niet gekeurd of de vakbonden (die – eigenaardig genoeg - hun hoofdzetel hebben in het Ministerie van Arbeid) werden buitengezet. Op PC’s, alle materiaal, documenten, probleemdossiers en ledenbestanden werd beslag gelegd. Verklaring: “jullie hebben de hoorzitting met de ILO niet gewild in een officieel gebouw, dan horen jullie hier ook niet meer thuis.”

Diezelfde dag werd een vakbondsafgevaardigde van het petroleumbedrijf opgepakt en beschuldigd van terrorisme omdat hij pamfletten verspreidde om de ondertekening van een lang afgesloten cao te bespoedigen. De cao is intussen wel ondertekend. De man is veroordeeld tot het niet meer betreden van het bedrijfsterrein, hij is zijn werk dus kwijt en moet zich op regelmatige tijdstippen melden bij de politie.

Vrijheid van vereniging, sociale onderhandelingen en sociale dialoog met alle sociale partners, de ILO zal dit blijven stellen, herhalen, herhalen… en het zou minstens een deel van de oplossing kunnen zijn.