Wie boert goed op het platteland? (Guatemala 5)

Vakbondsmensen zijn honden

Dat verwijt kreeg boer en vakbondsleider Alfonso meermaals naar zijn hoofd geslingerd vanwege zijn baas en soms zelfs vanwege zijn collega-boeren. “Wij komen van ‘Finca el Desarrollo de la Villa’: wij wonen daar al jaar en dag. Op de finca hadden we ook een klein schooltje voor onze kinderen en een medische post”. In 1999 kwam er echter een nieuwe landeigenaar en veranderde alles pijlsnel. “Hij was bijzonder agressief, deinsde er niet voor terug om ons af te dreigen met de machete of zelfs met zijn geweer. Een keer heeft hij zelfs de loop van zijn geweer tegen mijn hoofd gehouden, enkel en alleen omdat er een plantje niet goed geplant was. Gelukkig waren mijn werkmakkers in de buurt om ongelukken te voorkomen”. Na een tijdje dwong hij de vrouwen en kinderen van de boeren om mee te werken op het land. Toen hebben ze, met de hulp van de CGTG, een klacht ingediend. De baas kwam echter niet opdagen op de zitting van de rechtbank. Kort daarop verkocht hij zijn landgoed aan iemand anders.

 De nieuwe baas bleek nog moeilijker te zijn. Van de ene dag op de andere werden alle vaste werknemers, waaronder Alfonso en zijn makkers, ontslagen. Hun werk werd overgenomen door tijdelijke werkkrachten. Geen onderhoud van hun woningen, de school ging zonder pardon dicht en sinds 7 jaren komt er ook geen dokter meer naar de finca. “Voor te eten, zijn we aangewezen op wat we vinden op de finca: planten en wortels. De rechtbank heeft nochtans gezegd dat we de baas ons terug moest aannemen. Maar hij legt die gerechtelijke uitspraak netjes naast zich neer. Hij lacht ons gewoon uit.”

Vaste en tijdelijke werkkrachten worden tegen elkaar uitgespeeld

En hoe vergaat het die tijdelijke werknemers dan? Walter Lopez van MTC San Marcos legt uit: “Ook zij zijn slachtoffer van allerhande wanpraktijken: lonen die onder het minimumloon liggen, lonen die in natura betaal worden of per productiviteit. En ook zij moeten vooral niet proberen zich te organiseren.” Er zijn erg weinig jobs in de landelijke gebieden. Zeker de mensen die op de hoogvlaktes wonen (altiplano), migreren tijdens het oogstseizoen naar de lager gelegen delen waar de plantages liggen. Zij nemen eender welke job aan en dat zorgt voor veel spanningen, tussen de “tijdelijke” migranten en de “vaste” boeren op de finca’s. MTC San Marcos werkt met beide doelgroepen en tracht ook te bemiddelen waar mogelijk. Ze geven veel vormingen over arbeidsrechten en geven rechtsbijstand in geval van schendingen. Bovendien promoten ze initiatieven van sociale economie opdat mensen niet enkel afhankelijk zijn van landbouw: vervaardiging van ambachtelijke producten, confectie, traditionele bouwtechnieken etc.

Mijnbouw: winsten naar het buitenland, de vervuiling voor de Guatemalteken

Op de hoogvlaktes zet de MTC San Marcos ook echt in op de emancipatie van de achtergebleven inheemse boerenbevolking. Hun gronden worden bedreigd door de snelle expansie van de mijnbouw in Guatemala. Nikkel, goud en zilver worden gretig gedolven. De winsten gaan naar het buitenland, de vervuiling blijft achter: vervuild grondwater leidt tot onvruchtbare gronden en een veestapel die ziek wordt en sterft. Met een ganse alliantie van inheemse organisaties hebben ze alle mogelijke stappen ondernomen om de overheid te dwingen tot een consultatie van de inheemse groepen over de mijnexploitaties. Resultaat: nihil. Dus hebben ze recent besloten om een klacht in te dienen bij de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten. Duimen dus!