Lage olieprijs biedt unieke kans voor klimaat

‘Seize the day’ kopt de Economist deze week.  Een krachtig pleidooi om van de dalende olie- en benzineprijzen gebruik te maken voor het invoeren van een taxshift inzake eco-fiscaliteit. The Economist richt in haar betoog zijn pijlen op de subsidies die nationale overheden royaal toebedelen aan de fossiele industrie. Een bedrag dat jaarlijks neerkomt op zo’n 550 miljard dollar. Een immens bedrag met een enorme impact op CO2-uitstoot.

By one count, such handouts led to extra consumption that was responsible for 36% of global carbon emissions in 1980-2010.

Landen als Indië en Indonesië zijn reeds gestart met de afbouw van deze subsidies en investeren nu meer in onderwijs en gezondheidszorg. Spijtig genoeg volgen de grote olieproducenten hun voorbeeld niet. Twee concrete aanbevelingen zijn de tax op benzine verhogen en de invoering van een CO2-taks.

Nu geen laissez-faire!

Twee ideeën die niet nieuw zijn en ook door anderen recent geopperd werden. Zo pleitte Maria van der Hoeven (Executive Director van het Internationaal Energie Agentschap) in december 2014 reeds om de dalende olieprijs aan te grijpen om echt stappen te zetten. Nu een laissez-faire houding aannemen zoals in de jaren 80 is nefast_

Policy makers could have taken advantage of the plunge in oil prices to tighten vehicle fuel-efficiency standards. But instead they generally took a laissez-faire approach, and consumers flocked to larger, thirstier vehicles. When oil prices began rising, owners of those vehicles paid dearly at the pump.

Van der Hoeven is duidelijk_ “De situatie is identiek als dertig jaar geleden, maar toen was klimaatverandering geen hot topic. Vandaag wel en de bereidheid voor actie bij burgers is groter. We moeten deze kans grijpen.”

Kans voor progressieven en conservatieven

Dat is trouwens ook de mening van Lawrence Summers (Minister van Financiën van ‘99 tot ‘01 en voormalig economisch adviseur van Obama). Hij schreef voor de Washington Post het artikel_ “Oil’s swoon creates the opening for a carbon tax”.

There should be no doubt that, given the current zero tax rate on carbon, increased taxation would be desirable.

De prijs van benzine daalde in de Verenigde Staten met meer dan één dollar. Een relatief lage CO2-taxatie van $25-per-ton zou een meeropbrengst opleveren van meer dan $1.000.000.000 over de komende tien jaar. Het effect aan de pomp? Een stijging van 25 dollarcent. Zo’n taks zou een immens positief signaal zijn in aanloop naar de onderhandelingen in Parijs. De inkomsten zouden kunnen besteed worden aan infrastructuurwerken en verlaging van de loonlasten. Maatregelen waar iedereen zich in zou moeten vinden volgens Summers_

Progressives concerned about climate change should rally to a carbon tax. Conservatives who believe in the power of markets should favor carbon taxes on market principles. And Americans who want to see their country lead on the energy and climate issues that are crucial to the world this century should want to be in the vanguard on carbon taxes. Now is the time.

Ook in België oproep voor politieke actie

Reeds in november zag de Bond Beter Leefmilieu de opportuniteiten (en gevaren) in van een dalende olieprijs. “Prijsdalingen zetten aan tot meerverbruik, dus meer luchtvervuiling en broeikasgassen.” klonk het toen. Toch is een prijsdaling op lange termijn — en de kans is reëel dat deze lage olieprijs enige tijd zal standhouden — ook potentieel goed voor het klimaat volgens BBL.

Zo geraken olieprojecten met de meeste risico’s en milieuschade in financieel moeilijke papieren. Verder zal de lagere investeringsgraad in nieuwe olieprojecten, ook het aanbod op termijn doen dalen. Dat kan de olieprijs even spectaculair naar boven stuwen. Als op dat ogenblik de alternatieven zoals elektrische wagens  of warmtepompen een stuk goedkoper zijn, dan kan dat de transitie weg van olie versnellen.

Recent echode BBL ook de roep van andere experts om van deze unieke situatie ook gebruik te maken om een taxshift in te zetten. Door bijvoorbeeld accijnzen voor benzine en diesel gelijk te schakelen en de opbrengt te gebruiken voor een belastingverschuiving of tax shift. Wanneer de overheid de hogere inkomsten uit brandstofaccijnzen integraal gebruikt om de loonlasten te verlagen, zorgt ze voor meer koopkracht want het nettoloon neemt (na verloop van tijd) toe.

Redenen genoeg om gebruik te maken van deze unieke situatie en nu duidelijke te stappen te zetten naar een ecologische taxshift.

Coverfoto: Carsten ten Brink (cc — Flickr)