Indonesiërs leggen Amerikaans mijnbedrijf plat

Als blijkt dat Freeport schuldig blijkt, zullen we zeker wettelijke sancties treffen, zegt Kalla. Er komt een onderzoekscommissie die zal worden samengesteld uit afgevaardigden van de ministeries van Financiën, Energie en Mijnbouw, en bijgestaan door enkele magistraten.

Het bedrijf werd door de blokkade gedwongen zijn activiteiten te onderbreken. De beschuldigingen komen zowel van de omwonenden, door het provinciebestuur van het Indonesische deel van Papoea en door ngo’s.

Ook een van Indonesië’s voornaamste politieke leiders, Amien Rais, wil de mijn dicht. Rais heeft het over drie grote misdaden. De eerste is een ecologische misdaad door de verwoesting van het land en de omgeving. De Ajkwa-rivier, eens helder en proper, is nu herschapen in een hoop afval.

De tweede misdaad volgens Rais, is diefstal door het versassen van goud en koper uit de mijn via een 100 kilometer lange pijpleiding, die uitkomt in de Arafura-zee. Vandaar uit wordt het erts al decennialang verscheept, onaangegeven. Rais beweert betrouwbare bewijzen bij de hand te hebben, die aantonen dat slechts drie procent van alle goud- en kopererts officieel aangegeven werd.

De derde misdaad is belastingontduiking, zei Rais. Het Amerikaanse bedrijf is nu al Indonesiës grootste belastingbetaler.

Freeport wordt er ook van beschuldigd de echte hoeveelheid opgehaald erts te minimaliseren, alsook de prijzen voor haar koper- en gouderts, en van belastingfraude.

Sinds woensdag lopen er onderhandelingen tussen de betogers en bestuursmensen van Freeport. Maar de spanningen lopen zo hoog op dat het al tot verschillende opstootjes kwam met Indonesische ordetroepen. Ook in Jakarta protesteren ngo’s en studenten aan het kantoor van Freeport, en ook daar kwam het tot relletjes. Vorige week nog drongen ze het gebouw binnen en sloopten alles wat ze tegenkwamen. Pas toen de politie enkele waarschuwingsschoten loste, bedaarden de gemoederen.

Omdat Freeport regelmatig te kampen krijgt met protestacties, inclusief aanvallen op haar personeel, heeft ze militaire bescherming afgekocht bij hoge officieren van het leger en de politie. Dat stelt de Britse ngo Global Witness, die na een onderzoek ook met namen kwam.

Brigadegeneraal Ramizan Tarigan kreeg in 2002 12.000 euro toegestoken. In april 2002 schonk Freeport aan de toenmalige militaire chef in Papoea, majoor-generaal Mahidin Simbolon 53.000 euro ‘subsidies voor het militaire project 2002’. In december van dat jaar kreeg Simbolon nog eens 56.000 euro, ditmaal voor ‘humanitaire civiele projecten’. Simbolon is nu inspecteur-generaal in het Indonesische leger.

In 2003, toen de VS-overheid haar bedrijven strengere regels oplegde, begon Freeport hele politie- of legereenheden te betalen, in plaats van personen. Dat jaar investeerde Freeport 166.000 euro.

Volgens Global Witness spendeerde Freeport in de periode 1998-mei 2004 minstens 20 miljoen dollar (16,6 miljoen euro) aan militaire en politieofficieren. Verschillende voormalige managers van Freeport vertelden aan Global Witness dat na 2004 nog eens minstens 8,4 miljoen euro uitgedeeld werd.

Freeport ontkent intussen dat het hoge militaire en politieofficieren betaald heeft. Het geeft wel toe dat het de militairen die de mijn bewaakten logistieke steun heeft verleend. Geen geld, wel walkietalkies, auto’s en voedsel. Het bedrijf voerde aan dat het enkel de veiligheid van zijn mijn wou verzekeren. Dat je uitgehongerd veiligheidspersoneel fatsoenlijk eten geeft is toch maar normaal? (JVP/ADR)