President Yudhoyono met hakken over sloot (analyse)

De verwachtingen waren zeer hoog gespannen toen het duo Susilo Bambang Yudhoyono en vice-president Jusuf Kalla op 20 oktober 2004 aantrad. Het was de eerste keer dat de Indonesiërs rechtstreeks hun president verkozen. Een jaar later is de balans enigszins ontnuchterend. De problemen waar het land mee kampt, zijn nog steeds dezelfde als die van het 33 jaar lange Soeharto-tijdperk: corruptie, etnische spanningen, een slabakkende economie en een leger dat aan niemand verantwoording verschuldigd lijkt.

Toch werkt de tandem Yudhoyono-Kalla, vinden veel waarnemers. Salim Said, een politiciloog van het Indonesia Institute of Science ziet weinig resultaten, maar veel bemoedigende tendensen.De regering-Yudhoyono torst een zware erfenis uit het verleden en heeft erg veel pech gehad. Op de keper beschouwd doet de regering het niet zo slecht”, zegt hij.

Naast een tsoenami kreeg Indonesië ook een reeks besmettelijke ziekten te verwerken. En de hoge prijs van de olie weegt zwaar. Daartegenover staat dat de democratie in Indonesië steeds sterker voor de dag komt. Het presidentiële duo is afgestapt van de autoritaire bestuursvorm die het land decennia lang gewoon was. De pers, het middenveld en het parlement kunnen hun werk doen. De Indonesiërs kunnen demonstreren zonder dat er op hen geschoten wordt.

Ook met de strijd tegen de corruptie, belangenvermenging en nepotisme gaat het de goede kant op. Het driekoppige monster - in Indonesië afgekort tot KKN - typeert de Indonesische samenleving. In de jongste corruptieperceptie-index van Transparency International bekleedt Indonesië de 133se plaats op 145.

Maar Yudhoyonos heeft een sterk team opgezet van 51 onderzoekers die ook de grote vissen durven aan te pakken. Dat team heeft een onderzoek opgestart naar een zestigtal hoge mandatarissen. Onder hen Abdullah Puteh, de voordien onaanraakbare gouverneur van de provincie Atjeh. Dat een president toont dat hij de corruptie echt wil aanpakken is op zich al een prestatie in Indonesië,” meent Said. Het anti-corruptieteam voert ook een onderzoek naar de nationale kiescommissie, naar het Haj-pelgrimfonds en naar het bankwezen. Eddie Neloe, de voormalige CEO van Mandiri, de grootste bank van het land, riskeert levenslang te krijgen in een corruptieproces dat nog loopt.

Het economisch beleid van de regering geniet het voordeel van de twijfel. De regering maakte een slechte beurt door te laat te reageren toen de lokale munt vorige maand een duik maakte. Maar de president oogst veel lof in economische kringen omdat zijn begroting nu in evenwicht is. Dat gebeurde met een pijnlijke besparingsmaatregel: snoeien in de peperdure brandstofsubsidies. De modale Indonesiër nam het de president niet in dank af, want de prijs van diesel verdubbelde bijna. Kerosine, de brandstof van de armen, werd in één klap drie keer duurder.

De besparingsmaatregel leverde 14 miljard dollar op en het volk kwam niet in opstand, zoals gebeurde bij eerdere pogingen om de subsidies af te schaffen. In tegenstelling tot zijn voorgangers communiceerde de president goed over de maatregel. Hij verguldde de bittere pil door de 16 miljoen armste inkomens een financiële compensatie aan te bieden.

De begroting is nu in orde. Als de regering er in slaagt om de inflatie onder controle te houden, vloeit er straks meer geld naar het onderwijs en de gezondheidszorg’, zegt Bill Guerin, een econoom in Jakarta.

Yudhoyono is erin geslaagd om de 30 jaar oude spiraal van geweld in Atjeh enigszins te stoppen, maar op Papua blijft het rommelen. Het leger wordt er nog steeds beschuldigd van grootschalige schendingen van de mensenrechten.

De mensenrechten blijven een probleem in heel Indonesië. De militairen hebben nog steeds een onaantastbaar aura. Er is nu een goede wet waarmee het leger hervormd kan worden, maar op het terrein is er weinig veranderd, zegt Agung Yudhawiranata van het Institute for Policy Research and Advocacy (ELSAM), een denktank. De mensenrechtengroep Human Rights Watch meldde onlangs dat nog geen enkele Indonesische officier ter verantwoording werd geroepen voor de oorlogsmisdaden op Oost-Timor in 1999.

Ook het milieu is nog vrijwel onbeschermd. De Indonesische bossen worden nog steeds leeggeplunderd door de illegale houtkap. Yudhoyono heeft evenmin aandacht voor de religieuze intolerantie in het land. De 196 miljoen Indonesische moslims zijn gematigd, maar een kleine radicale minderheid krijgt steeds meer voet aan de grond. Op West-Java hebben 23 christelijke kerken de deuren moeten sluiten. Islamitische groepen die beschouwd worden als ketters, zoals de Ahmadiyah-sekte, of te liberaal, zoals het Islamic Liberal Network, worden ongestraft bedreigd en aangevallen. (MM/ADR)