'Uitslag referendum Irak mathematisch en demografisch onmogelijk' (analyse)

326.000 stemmen voor de grondwet en 90.000 tegen: die cijfers gaf de officiële kiescommissie IECI begin deze week voor Nineveh (Ninawah), één van de 18 provincies in Irak. Op basis van die niet officiële cijfers uit 90 procent van de stembureaus concludeerde de pers dat de grondwet erdoor was voor deze provincie. De kiescommissie heeft sindsdien geen nieuwe resultaten bekend gemaakt. De slotteling van het nationale referendum zou pas ten vroegste morgen (vrijdag) komen.

Majoor Jeffrey Houston, de Amerikaanse verbindingsofficier bij de kiescommissie van Nineveh, toont een slottotaal dat een ander verhaal vertelt: 424.491 neen-stemmen versus 353.348 ja-stemmen. Dat betekent dat Nineveh niet voor maar tegen de grondwet stemde. De stemmen die eerder bekend werden gemaakt, maken volgens deze nieuwe cijfers slechts 54 procent uit van het totaal, en niet 90 procent.

Genekt

Hoe is het mogelijk dat de initiële telling zo sterk afwijkt van het eindresultaat? Een hypothese is dat de stemmen van de stad Mosoel met 1,7 miljoen inwoners, niet in de initiële telling werd opgenomen. Maar dat is onwaarschijnlijk. Een andere mogelijkheid is dat 340.000 tegenstemmen opzettelijk niet werden opgenomen in het voorlopige resultaat. Een bewuste poging van de Koerdische en sjiïtische bevolkingsgroepen om de publieke opinie te misleiden.

Nineveh is met zijn grote soennitische populatie immers de provincie waar het referendum genekt kon worden. Volgens de regels wordt de grondwet verworpen als er een provincie is die het referendum verwerpt met een tweederde meerderheid. Het verhaal dat Nineveh onverwacht afstevende op een meerderheid van ja-stemmers, schiep het hoofdverhaal in de berichtgeving over het referendum: de grondwet komt erdoor met glans.

Het ongeloofwaardige opkomstcijfer voor Nineveh suggereert echter dat nog steeds niet alle stemmen zijn meegeteld in deze provincie. Volgens de officiële cijfers van de verbindingsofficier brachten 778.000 mensen een stem uit. Dat is 60 procent van de kiesgerechtigde inwoners van de provincie. Ter vergelijking: in de provincies Salahuddin en Fallujah schommelde de opkomst rond de negentig procent.

De uitslag van het referendum geeft de indruk dat de soennieten, die bijna unaniem tegen het referendum zijn, een minderheid vormen in Nineveh. Maar het wordt algemeen erkend dat de soennieten de grootste bevolkingsgroep vormen in de provincie, al hebben de machtige Koerdische leiders dat nooit erkend. Gezien de etnisch-religieuze samenstelling van de bevolking zijn 350.000 ja-stemmen zeer onwaarschijnlijk. Bij de parlementsverkiezingen van januari kregen Koerdische en sjiïtische kandidaten slechts 130.000 stemmen. De opkomst was hoog.

Christenen

Om 350.000 stemmen te verzamelen, zouden de (Koerdische en sjiïtische) voorstanders van de grondwet massaal steun gekregen moeten hebben van de niet-Arabische minderheden in de provincie, met name van de Assyrische christenen, de Shabaks en de Yezidi’s. Die laatste hebben een grotendeels pre-islamitisch geloof.

Ook dat is onwaarschijnlijk. De christenen in Irak zijn tegen de grondwet omdat artikel 135 hen gewoon Assyriërs en Chaldeërs noemt. Ze vrezen dat de Koerden die onderverdeling gebruiken om hun land in te pikken. De Assyrische christenen hebben in de steden Bakhdeda en Bartilla (twee kleinere steden) massale demonstraties opgezet tegen de grondwet en hebben massaal tegen gestemd, zegt Michael Youash, de directeur van het Iraq Sustainable Democracy Project, een vereniging van Assyrische uitwijkelingen in Washington. Majoor Houston, de Amerikaanse verbindingsofficier bij de kiescommissie erkent ook dat de christelijke gemeenschappen tegen de grondwet waren. Hij ontkent echter dat er sprake was van fraude.

Wie daar niet aan twijfelt is Saleh al-Mutlek, een soenniet die betrokken was bij de opstelling van de grondwet en nu één van de leiders van het neen-front. Er is een plan om de resultaten van de stemming te veranderen. Hij beschuldigt leden van de Iraakse Nationale Garde van inbeslagname van stembussen in een kiesbureau in Mosoel. De stemmen zouden aan de Koerden zijn overgedragen.

Maandag kondigde de kiescommissie een onderzoek aan als reactie op de beschuldigingen van fraude in heel Irak. Het is nog niet duidelijk of het resultaat van Nineveh deel zal uitmaken van die audit. (MM/PD)