Vernieuwd Fatah is opsteker voor Obama (analyse)

Op het partijcongres in Betlehem verschoof de macht van de oude garde politici die uit ballingschap zijn teruggekeerd naar de jongere generatie die in Palestina is opgegroeid. Maar nog belangrijker is dat de Palestijnen nu zien dat het interne conflict tussen Fatah en Hamas aan het kantelen is in het voordeel van Fatah.

Beide ontwikkelingen zijn een grote opsteker voor de pleitbezorgers van de tweestatenoplossing, vooral de Amerikaanse president Barack Obama, die de tweestatenoplossing als de hoeksteen ziet van een duurzame vrede in het Midden-Oosten.

Mahmoud Abbas, die door velen was afgeschreven – vooral in Israël maar ook in eigen rangen – staat er weer als een groot nationaal leider, een verrijzenis die hij aan zijn politiek doorzicht en geslepenheid dankt.

Tegenover het vernieuwde Fatah staat een Hamas dat sterk in het defensief gedrongen is. Hamas liet Fatah-leden uit Gaza niet deelnemen aan de conventie, een blunder die Fatah op een briljante manier heeft verzilverd. Hamas wekt nu de indruk dat het zich ten koste van alles vastklampt aan Gaza, terwijl Fatah zich kan opwerpen als de enige behoeder van het algemene belang.

Gevangenenruil

Een duidelijke aanwijzing van de dramatische verschuiving in de Palestijnse politiek is de hernieuwde interesse in de netelige kwestie van de gevangenenruil met Israël. De voorbije dagen wezen verscheidene berichten op een plotselinge dooi in de onderhandelingen tussen Israël en Hamas over de vrijlating van honderden Palestijnse gevangenen in ruil voor de Israëlische soldaat Gilad Shalit, die al drie jaar wordt vastgehouden door Hamas.

Volgens sommige berichten is Hamas bereid zijn eisen te matigen om de gevangenenruil op korte termijn mogelijk te maken. Dat moet vermijden dat het nog meer steun van de Palestijnse publieke opinie verliest en Fatah nog sterker wordt.

De gevangenenkwestie is van fundamenteel belang voor de Palestijnen. In het nieuwe Centraal Comité zitten niet minder dan drie voormalige gevangenen plus de uiterst populaire Fatah-activist Marwan Barghouti, die nog steeds een levenslange straf uitziet in een Israëlische cel.

Fatah zwaait de plak

Het is ook zeer betekenisvol dat het Fatah-jcongres in Betlehem op de Westelijke Jordaanoever werd gehouden, en niet buiten Palestina. Het onderstreepte dat Fatah als enige de plak zwaait in de Palestijnse gebieden op de Westoever.

De Israëlische sceptici – en die zijn niet moeilijk te vinden in de regering-Netanyahu – zijn een centraal argument kwijt. Ze hadden Fatah en Abbas minachtend afgeschreven als gesprekspartner.

Toch blijft er nog een belangrijke uitdaging voor Obama’s diplomatie, de vraag hoe je de twee ontwikkelingen verzoent die met elkaar in tegenstrijd lijken: enerzijds de verdieping van het schisma tussen Fatah en Hamas, anderzijds het groeiende vooruitzicht dat Israël en de Palestijnen (Fatah) gaan onderhandelen over de tweestatenoplossing.