VN-Mensenrechtenraad wikt situatie in Colombia

Colombia was altijd al een speciaal geval voor de Verenigde Naties. De Mensenrechtencommissie van de VN, die intussen vervangen is door de Mensenrechtenraad, boog zich al in 1984 over het hoge aantal verdwijningen, gevallen van foltering, politieke moorden en standrechtelijke executies in het land. Colombia is een democratie met een hoog opgeleide elite en nauwe banden met de VS – allemaal elementen die de inspanningen van de VN om die mensenrechtenschendingen terug te dringen, in de hand hadden kunnen werken. Maar dat gebeurde niet, waardoor Colombia jaar na jaar opnieuw op het matje werd geroepen.

Vandaag (11 december) maakt de VN-Mensenrechtenraad een nieuwe stand van zaken op. Volgens de regering van president Alvaro Uribe verdient Colombia zijn slechte reputatie niet meer. Ze gaat er prat op dat het geweld in Colombia is teruggelopen. De meeste paramilitaire groepen, de belangrijkste verantwoordelijken voor de massamoorden en het politiek geïnspireerd geweld van de voorbije decennia, hebben de wapens neergelegd, de daders van mensenrechtenschendingen komen voor het gerecht en de rechten van vakbondsmensen en andere sociale activisten, in het verleden belangrijke slachtoffergroepen, worden nu gerespecteerd, zegt de regering.

De VS, een belangrijke bondgenoot van Colombia, vinden ook dat het land vooruitgang maakt. In juli van dit jaar verklaarde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat de Colombiaanse regering en de Colombiaanse leger “indrukwekkende stappen” hebben gezet om het respect voor de mensenrechten te verbeteren en de banden tussen het leger en illegale gewapende groepen te verbreken. De VS zeggen wel dat er nog meer moet gebeuren.

Sociopolitiek geweld

Maar volgens Gustavo Gallón van de regeringskritische Colombiaanse Commissie van Juristen, is er nog altijd sprake van erg veel geweld en mensenrechtenschendingen in Colombia. Sinds president Uribe in 2002 aan zijn eerste ambtstermijn begon, zijn er in Colombia 14.000 mensen vermoord of verdwenen om “sociopolitieke” redenen. Driekwart daarvan komt volgens Gallón op rekening van de staat of van de paramilitaire groepen die dicht bij het leger staan. De meer dan vier decennia oude oorlog die in Colombia woedt tussen de overheid en linkse rebellen, maakte sinds 2002 ook nog eens twaalfduizend slachtoffers.  

Vakbondsmensen krijgen in Colombia uitzonderlijk veel te maken met geweld. Sinds 1986 zijn er al 2674 vakbondsmilitanten vermoord. Voor dit jaar staat de teller al op veertig, één moord meer dan het totaal voor 2007. Ook medewerkers van mensenrechtenorganisaties vormen geliefkoosde doelwitten.

Volgens veel mensenrechtenorganisaties doet Colombia ook te weinig voor de boeren die door het geweld verdreven worden. De voorbije decennia moesten 3,5 à 4 miljoen Colombiaanse boeren hun huizen en akkers in de steek laten. Jaren later slagen ze er meestal niet in hun akkers terug te krijgen. Op veel van die gronden worden nu op grote schaal maïs en oliepalmen geteeld voor de productie van biobrandstoffen. Dat lijkt erop te wijzen dat de verdrijving van de oorspronkelijke eigenaars gepland was.    

Amnesty International stelde al in oktober dat de Colombiaanse regering de mensenrechtensituatie te rooskleurig voorstelt. Amnesty gaf toe dat het aantal ontvoeringen terugloopt en de veiligheidssituatie in sommige steden verbeterd is. Maar andere problemen worden weer erger. In 2007 werden er meer burgers om politiek redenen gedood dan in 2006 en moesten er veel meer mensen op de vlucht