Het vergeten conflict: nergens zoveel mensen op de vlucht in eigen land als in Soedan

Soedan is officieel het toneel van de grootste interne vluchtelingencrisis ter wereld. Zes maanden geleden barstte een machtsstrijd los tussen het leger en de milities van de Rapid Support Forces. Daardoor zijn intussen meer dan 7 miljoen mensen op de vlucht binnen de grenzen van hun eigen land.

Volgens cijfers van de Verenigde Naties zijn sinds april, toen het geweld losbarstte in de hoofdstad Khartoem, meer dan 4,5 miljoen mensen op de vlucht geslagen. Voor die escalatie waren al veel Soedanezen op de dool in eigen land vanwege droogte, aanhoudende economische problemen en reeds bestaande conflicten. In totaal heeft momenteel meer dan één op de zes Soedanezen huis en haard verlaten wegens geweld of instabiliteit.

Volgens cijfers van de VN zijn sinds april, toen het geweld losbarstte in de hoofdstad Khartoem, meer dan 4,5 miljoen mensen op de vlucht geslagen.

Die enorme massa mensen op de vlucht overweldigt de openbare diensten in het hele land, en voedselvoorraden en andere middelen raken op in de gebieden waar grote groepen stranden. In combinatie met de infrastructuurschade, de instorting van het bankwezen en de frequente onderbrekingen van het internet en het elektriciteitsnet als gevolg van het geweld, zorgt de ontheemdingscrisis ervoor dat miljoenen mensen dagelijks moeten vechten om te overleven.

‘Dagelijkse strijd’

‘Het is een dagelijkse strijd om in onze basisbehoeften te voorzien’, zegt Iman, moeder van twee kinderen die onderdak heeft gevonden in een vluchtelingenkamp in Wadi Halfa, in de noordelijke deelstaat van Soedan die grenst aan Egypte. ‘We hebben alles verloren wat belangrijk voor ons was, ons huis, onze bezittingen, onze baan en ons gevoel van veiligheid.’

Bijna 80 procent van de ontheemden binnen Soedan geeft aan niet of nauwelijks toegang te hebben tot medische zorg, zegt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).

‘De humanitaire situatie in Soedan is catastrofaal en het einde is nog niet in zicht. Burgers betalen het gelag’, zegt IOM-directeur-generaal Amy Pope. ‘We dringen er bij de internationale gemeenschap op aan om Soedan niet te vergeten en dringend hulp te bieden voordat dit een nog diepere humanitaire tragedie wordt.’

Machtsstrijd

Half april brak in het Oost-Afrikaanse land een machtsstrijd uit tussen de aanvoerders van het reguliere leger en de zogeheten Rapid Support Forces (RSF). Generaal Mohamed Hamdan “Hemedti” Dagalo viel toen met zijn RSF-troepen overheidsdoelwitten aan. Hij was in onmin gevallen met generaal Abdel Fattah al-Burhan van het regeringsleger, de de facto leider van het land.

‘De humanitaire situatie in Soedan is catastrofaal en het einde is nog niet in zicht. Burgers betalen het gelag.’

Na het aftreden van dictator Omar al-Bashir in 2019 zetelden beide militairen in een overgangsraad die in 2024 democratische verkiezingen moest organiseren. Maar Hemedti werd er begin april van beschuldigd troepen te verzamelen om de macht naar zich toe te trekken.

Het conflict is al meer dan zes maanden aan de gang zonder enig perspectief op een oplossing. De gevechten hebben het leven in Soedan tot stilstand gebracht: scholen en ziekenhuizen zijn gesloten, ambassades zijn verlaten en de voedselvoorraden blijven slinken.

Crisis in Zuid-Soedan

Daarom zijn sinds april ook al 1,2 miljoen mensen over de grenzen gevlucht. Tsjaad vangt de meeste vluchtelingen op volgens het IOM, maar sinds april komen er ook nog steeds dagelijks duizenden mensen aan in buurland Zuid-Soedan.

Dat land gaat echter zelf al meer dan 10 jaar gebukt onder conflicten, overstromingen en voedselonzekerheid.

Die dagelijkse instroom zet de humanitaire respons enorm druk. Hulpverleners krijgen te maken met geweld, hulpgoederen worden geplunderd en de voedselprijzen schieten de hoogte in door het grote aantal monden te voeden.

‘Niemand had kunnen denken dat we na zes maanden nog steeds getuige zouden zijn van zo’n grote dagelijkse toestroom’, zegt Marie-Helene Verney, VN-coördinator in Zuid-Soedan. ‘Naarmate de weken verstrijken, arriveren mensen met steeds minder middelen en in een steeds slechtere gezondheidstoestand. Ook de ondervoeding neemt toe onder zij die pas aankomen naarmate de omstandigheden in Soedan verder verslechteren’, benadrukt Verney.