Zimbabwaans geldgebrek brengt Zuid-Afrika in verlegenheid

Sommige Zuid-Afrikanen vinden dat hun regering nee moet zeggen. Anderen geloven dat Zuid-Afrika op de vraag moet ingaan. Een weigering dreigt de politieke en economische crisis in Zimbabwe nog erger te maken, vinden ze. En anders als de meeste andere landen, voelt Zuid-Afrika de chaos in Zimbabwe aan den lijve.

Misschien is het een overbodige discussie. Volgens David Monyae, een docent Internationale Relaties aan de universiteit van Witwatersrand in Johannesburg, zal de Zimbabwaanse president Robert Mugabe ook met 1 miljard dollar niet ver komen.

Mugabe heeft veel meer geld nodig om wegen en spoorwegen te verbeteren, de gezondheidszorg en het onderwijs op peil te brengen en voedsel te importeren. Het miljard dat hij wil hebben, is er voor Kerstmis doorgejaagd. Zimbabwe heeft 15 tot 20 miljard dollar nodig om zijn economie weer te doen draaien.

Alleen al de voedselsituatie in Zimbabwe is een enorme uitdaging. De Verenigde Naties en de Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika (SADC) schatten dat 2,9 van de 13 miljoen Zimbabwanen dit jaar noodhulp nodig hebben. Als de graanprijzen stijgen, neemt dat aantal nog toe. Het Wereldvoedselprogramma bereidt zich er in elk geval al op voor volgend jaar vier miljoen mensen te helpen in Zimbabwe.

De economische neergang van hun land doet de Zimbabwanen massaal naar het buitenland vertrekken. Zuid-Afrika, een regionale economische grootmacht, is een voor de hand liggende keuze. Er leven al meer dan twee miljoen Zimbabwanen in het buurland, schat Daniel Molokela van het Peace en Democracy Project. Nog meer mensen lopen rond met plannen om te vertrekken. Aanhoudende tekorten van essentiële producten als bakolie en brandstof werken veel Zimbabwanen op de zenuwen.

Het niet-gouvernementele Peace and Democracy Project probeert vanuit Johannesburg de Zimbabwaanse diaspora te organiseren. Molokela, een Zimbabwaanse jurist, hoopt dat de druk van al die mensen in het buitenland Zimbabwe op weg naar verandering zullen zetten.

Er leven genoeg politiek bewuste Zimbabwanen in Zuid-Afrika, want ook de politieke repressie zet Zimbabwanen aan tot vluchten. Sinds 2000 draait Mugabe de Beweging voor Democratische Verandering (MDC), de grootste oppositiepartij, de duimschroeven aan. De MDC werd een steeds grotere electorale bedreiging voor Mugabe. Om zijn tegenstanders de wind uit de zeilen te nemen, deed Mugabe in 2000 ook niets om voormalige vrijheidsstrijders en aanhangers van de regering te hinderen aan de bezettingen van grote landerijen. Volgens de regering ging het om een spontane revolte uit onvrede met de trage landhervorming, maar critici van Mugabe geloven dat de president de bezettingen zelf in gang zette.

De Zimbabwaanse regering minimaliseert de economische problemen waarmee het land worstelt. Gideon Gono, de gouverneur van de Nationale Bank, maakte zich dinsdag sterk dat het ergste van de brandstofcrisis tegen begin augustus achter de rug is. Gono devalueerde de Zimbabwaanse dollar met 39 procent en kondigde ook maatregelen aan die de vijf miljoen Zimbabwanen in het buitenland moeten aanzetten meer geld naar huis te sturen.

Zimbabwe heeft de voorbije maanden nog meer internationaal krediet verspeeld met massale verdrijvingen van slumbewoners. De voorbije week namen de VN Zimbabwe daarvoor nog flink op de korrel. Daardoor neemt de kritiek op de stille diplomatie toe die de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki nog altijd in Zimbabwe voert. De beslissing over de Zimbabwaanse vraag om 1 miljard te kunnen lenen, kan duidelijk maken of ook voor Zuid-Afrika de maat nu vol is.(PD/MM)